ନୂଆଁଖାଇ, ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ କୃଷିଭିତିକ ପର୍ବ । ଏହା ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ଗଣପର୍ବ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଖ୍ୟାତ । ନୂତନ ଧାନ(ଫସଲ)କୁ ସ୍ୱାଗତ କରିବାର ଉତ୍ସବ ହେଉଛି ନୂଆଁଖାଇ । ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଜଗନ୍ନାଥ ତଥା ସୌର ପଞ୍ଜିକା ଅନୁଯାୟୀ ଭାଦ୍ରବ ମାସର ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ପଂଚମୀ ତିଥି ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ ଏହି ପର୍ବ । ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ଚତୁର୍ଥୀ ଗଣେଶ ପୂଜା ପରଦିନ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ପୂର ପଲ୍ଲୀରେ ଏହି ପର୍ବ ବେଶ୍ ଆନନ୍ଦ ଓ ଉହ୍ଲାସର ସହ ପାଳନ କରାଯାଏ । ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶା ବିଶେଷ କରି ସମ୍ବଲପୁର, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, କଳାହାଣ୍ଡି, ବରଗଡ଼, ବଲାଙ୍ଗୀର, ସୋନପୁର, ନୂଆପଡ଼ା, ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିବା ପଡୋଶୀ ଝାରଖଣ୍ଡର କେତେକ ଅଂଚଳରେ ପାଳନ କରାହୁଏ ଏହି ନୂଆଁଖାଇ ପର୍ବ । ଓଡ଼ିଶାର ପଶ୍ଚିିମାଂଚଳରେ ଏହି ପର୍ବକୁ ନବାନ୍ନ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

ନୂଆଁଖାଇ, ନୂଆ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ନୂତନ ଏବଂ ଖାଇ ର ଅର୍ଥ ଖାଦ୍ୟ (ଫସଲ) । ଯେପରିକି ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଓଡ଼ିଶା ଏକ କୃଷି ବହୁଳ ରାଜ୍ୟ ଆଉ ଏଠାର ପ୍ରଧାନ ଫସଲ ହେଉଛି ଧାନ । ଅକ୍ଷୀ ତୃତୀୟାରୁ ଚାଷଜମିରେ ବୁଣିଥିବା ବିହନ ଭାଦ୍ରବ ମାସରେ ପାଚିବା ଆରମ୍ଭ କରେ । ଆଉ ଏହି ପାଚିଲା ଧାନରୁ ହିଁ ଜଣାପଡ଼େ ଆଗାମୀ ବର୍ଷର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି । ଚାଷୀଭାଇ କରିଥିବା ଧାନ ଗଛ ଯେତେବେଳେ କିଆରୀରେ ଲହରୀ ଭାଙ୍ଗେ ଆଉ କେଣ୍ଡାରୁ ପାଚିଲା ଧାନ ଉଙ୍କି ମାରେ ସେତେବେଳେ ଚାଷୀଭାଇର ମନରେ ଆସେ ନୂଆ ଆଶା ଓ ଉତ୍ସାହ । ସେହି ଖୁସିରେ ଚାଷୀ ଏହି ନୂଆ ଧାନରୁ ଚାଉଳ ବାହାର କରି ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ଗ୍ରାମଦେବତୀଙ୍କ ପାଖରେ ଅର୍ପଣ କରିବାର ବିଧି ହେଉଛି ଏହି ନୂଆଁଖାଇ ପର୍ବର ବିଶେଷତ୍ୱ । ଏହାର ଆଉ ଏକ କାରଣ ହେଉଛି, ଫସଲ ଅମଳ କରିବାର ସମୟ ହୋଇ ନ ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା କୌଣସି ପଶୁ କିମ୍ବା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଆଧାର ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାକୁ ଗ୍ରାମଦେବତୀ ତଥା ଇଷ୍ଟ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ପାଖରେ ଭୋଗ ଲାଗି କରାଯାଇଥାଏ । ନୂଆଧାନରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଚାଉଳରେ ଆରିସା ପିଠା ତିଆରି କରି ଗ୍ରାମଦେବତୀଙ୍କ ପାଖରେ ଭୋଗ ଲାଗି କରାଇ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ କାମନା କରନ୍ତି ପରିବାର ଲୋକେ । ନବାନ୍ନ ଲାଗି କରିବାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟ ରହିଛି । ପଂଚମୀ ଦିନର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟକୁ ଲଗ୍ନ ଧରାଯାଏ । ସମ୍ବଲପୁରରେ ମା ସମଲେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ନାମରେ ଲଗ୍ନ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଥିବାବେଳେ ବଲାଙ୍ଗୀର-ପାଟଣାଗଡ଼ରେ ମା ପାଟଣେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ନାମରେ, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁରରେ ମା ସୁରେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ନାମରେ ଓ କଳାହାଣ୍ଡିରେ ମା ମାଣିକେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ନାମରେ ଲଗ୍ନ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ତା ପରେ କିଣାବିକା ହୁଏ ଆଉ ନୂଆ ଧାନ ଖୋଜାପଡ଼େ । ଧାର୍ଯ୍ୟ ଲଗ୍ନ ସମୟ ଅନୁଯାୟୀ ମାଙ୍କଠାରେ ନୂଆଧାନରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନବାନ୍ନ ବା ଆରିସା ପିଠା ଅର୍ପଣ କରାଯାଇ ରୀତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଏ । ଆଉ ଏହାପରେ ପୁରୋହିତମାନେ ପ୍ରସାଦ ବାଂଟନ୍ତି । ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ରେ ରାଜପରିବାର ପକ୍ଷରୁ ନବାନ୍ନ ପ୍ରଥମେ ଶିଖରବାସିନୀଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥାଏ । ବର୍ଷରେ ଏହି ଗୋଟିଏ ଦିନ ଏହି ମନ୍ଦିର ଖୋଲାଯାଇଥାଏ ।

ବୈଦିକ ପରମ୍ପରା ବହନ କରୁଥିବା ନୂଆଁଖାଇ ପର୍ବ ପ୍ରାୟ ୩,୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ପାଟଣାଗଡ଼ର ପ୍ରଥମ ଚୈାହାନ ରାଜା ରମାଇ ଦେବଙ୍କ ସମୟରୁ ପାଳିତ ହୋଇଆସୁଛି । ଏହି ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ଓଡ଼ିଶାର ସାଧୁ ସନ୍ଥମାନେ ବର୍ଷତମାମ ୫ଟି କର୍ମ କରିଥାନ୍ତି । ସୀତାଯଜ୍ଞ(ଭୂମି ଚାଷ), ପ୍ରଭାପନ ଯଜ୍ଞ(ବିହନ ବୁଣିବା), ପ୍ରଳମ୍ବନ ଯଜ୍ଞ(ଫସଲ କାଟିବା), ଖଳା ଯଜ୍ଞ (ଫସଲ ଅମଳ କରିବା), ପ୍ରଯାଜନ ଯଜ୍ଞ (ସଂରକ୍ଷଣ) । ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଚାଷୀ ଭାଇ ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହି କ୍ରମରେ ନୂଆଁଖାଇ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରଳମ୍ବନ ଯଜ୍ଞ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଏହି ପର୍ବରେ ପରିବାରର ସମସ୍ତେ ନୂତନ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ଗ୍ରାମଦେବତୀଙ୍କ ନିକଟରେ ଶୁଭ ମନାସିଥାନ୍ତି । ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ ପରିବାର, ଧନୀ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗରିବ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବେଶ୍ ଉତ୍ସାହର ସହ ଏହାକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି । ଘରେ ଘରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲଗ୍ନାନୁଯାୟୀ ଘରର ମୁଖ୍ୟ ବିଲକୁ ଧାନ ଆଣିବା ପାଇଁ ଯାଆନ୍ତି । ନୂଆ ଧାନ କାଟିବା ଆଗରୁ ସେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପଂଚମହାଭୁତ (ପୃଥିବୀ, ଜଳ, ଅଗ୍ନି, ବାୟୁ ଓ ଆକାଶ)ଙ୍କୁ ଆବାହନ କରି ନିଜ ଶକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ସସମ୍ମାନେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରିଥାଆନ୍ତି । ଏହା ପରେ ପ୍ରଥମ ଧାନ ଆଣି ଘରର ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଏହି ଧାନରୁ ଆରିସା ବା ଗୁଡ଼ ଦିଆ ମଣ୍ଡା ପିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ମା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରି ଘରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଏକାଠି ବସି ଭୋଜନ କରନ୍ତି ।

ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହି ପର୍ବର ଆୟୋଜନ ୧୫ ଦିନ ଆଗରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ । ନୂଆଁଖାଇ ବା ନବାନ୍ନର ନଅଟି ରଙ୍ଗ ରହିଥାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି- ୧. ବେହେରଣ (ଲଗ୍ନ ଧାର୍ଯ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ଏକାଠି ଭେଟ ପାଇଁ ହେଉଥିବା ଘୋଷଣା) ୨. ଲଗ୍ନ ଦେଖା (ଧାନ କାଟିବା ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରକୃତ ଲଗ୍ନ), ୩- ଡକାହକା (ନିମନ୍ତ୍ରଣ), ୪- ସାଫ୍ ସୁତୁରା ବା ଲିପା ପୋଛା, ୫- ଘିନାବିକା (ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଜିନିଷ କିଣାକିଣି କରିବା), ୬- ନୂଆ ଧାନ ଖୁଜା ବା ଖୋଜା, ୭- ବଲି ପକା (ମାଙ୍କୁ ନବାନ୍ନ ଅର୍ପଣ ବା ନୂଆଖିଆ), ୮- ନୂଆଁଖାଇ (ନାଚ ଗୀତ ସାଙ୍ଗେ ମାଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରସାଦ ଏକାଠି ବସି ଖାଇବା), ୯- ଜୁହାର ଭେଟ୍ (ଘରର ବଡ଼ମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ପ୍ରଣାମ କରିବା) ।

ଏହି ପର୍ବକୁ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବ ଏକାଠି ମିଶି ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ପରସ୍ପରକୁ ନୂଆଁଖାଇ ଜୁହାର ଜଣାନ୍ତି । ପରିବାରର କନିଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟମାନେ ବଡ଼ମାନଙ୍କୁ ନୂଆଁଖାଇ ଜୁହାର ଜଣାଇଥାନ୍ତି । ବଦଳରେ ଗୁରୁଜନମାନେ ସୁଖ ସମୃଦ୍ଧି, ଆୟୁ, ଯଶର ଆଶୀର୍ବାଦରେ ଆଲିଙ୍ଗନ କରନ୍ତି । ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ମନୋମାଳିନ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁକୁ ଭୁଲି ଏହି ପର୍ବ ପାଳିଥାନ୍ତି । ଦୂର ସହରକୁ ଯାଇଥିବା ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ନୂଆଁଖାଇ ପାଳନ କରିବାକୁ ଜନ୍ମମାଟିକୁ ଫେରିଆସନ୍ତି । ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ଭ୍ରାତୃଭାବ ଏବଂ ବନ୍ଧନର ଉତ୍ସବ ଯାହାର କୃଷି ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ସହିତ ସମାଜରେ ଏକତ୍ୱକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ ।

Water is sometimes the best solution to blow off the heat from our mundane lives. If you are visiting Odisha, a true vacationer’s paradise, then you have vast stretches of water to explore and enjoy! Pristine beaches have always been the highlight of Odisha. But we are here to introduce you to some of the most scenic and serene lakes in Odisha   that perfectly fit into your quick getaway goals!

…But why a Lake?

It’s only natural for you to think, why choose a lake for a vacation? How can it be more entertaining than the vast beaches of Odisha? 

Well, it is not a comparison but sometimes you need more peace and calm. The serenity of these lakes, their natural beauty and the feeling of oneness with nature is what will drive you right to the beautiful lakes of Odisha. Lakes are the best choice for a short (even a day long) trip, suitable for a solo, couple’s or family getaway. There is much to do – camping, fishing, water sports, bird watching or simply just lazing around under the sun. So pack your bags as we take you through the best lakes you must visit in Odisha.

Chilika Lake

The mention of Odisha and Lakes together always begins with Chilika. The largest brackish water lagoon in Asia, Chilika  is home to uncountable migratory birds. It is located at the mouth of the Daya river. From bird watching to enjoying several water sports and exploring surrounding locations, you won’t find a boring moment throughout the day. The best time to visit Chilika Lake is between November and March, a period when exotic birds from Siberia are seen beautifying the lake as they take shelter.

Ansupa Lake

Named after its shape (‘Ansupa’ means horseshoe), this horseshoe shaped lake is the largest freshwater lake in Odisha . It is located only 50 kilometres away from Cuttack and is a beautiful location to explore during monsoons. 

The view of changing hues of water with showers from the sky is a sight to behold. From aquatic plants to various other floating fauna, it is a haven of exquisite biodiversity. A romantic lakeside escapade with picnic, sightseeing and soaking in the heavenly surroundings of the lake should be a must on your check-list.

Kanjia Lake

Rich Ecosystem and girdled with freshness, Kanjia lake is one of the most serene lakes in Odisha. Located in the outskirts of Bhubaneswar, one cannot miss this location owing to its proximity to the Nandan Kanan Zoological Park. The lake is clad with green hills in the background that perfectly complement its quaint effervescence. Don’t forget to go boating when at Kanjia lake, a beautiful and unmissable experience!

Hirakud Dam

Hirakud Dam largest manmade lakes in the world- doesn’t it sound like a surreal experience? If you want to experience it firsthand, Hirakud Dam in Sambalpur District of Odisha should be your next travel destination. Constructed across the mighty Mahanadi River, Hirakud Dam is a fantastic expanse of water you would not want to miss.

Bindu Sarovara

Known as the ‘Sacred Lake of Odisha’, Bindu Sarovar is located near the holy location of Lingaraj Temple and Ananta Vasudev Temple. Since it is surrounded by blissful positivity and has religious significance, it is one the most popular sightseeing spots. Many people attach sentimental and therapeutic qualities to the lake which is why they are seen taking a holy dip in it. It is believed that it can cure all ailments. Thus, for a divine retreat Bindu Sarovara should be your top choice.

More Lakes to Explore

Being a beautiful state of temples, beaches, culture and tradition there is always something new to explore in India’s best kept secret, Odisha! While we helped you navigate through five scenic lakes there are more such water bodies that you can travel and discover. From Rengali Reservoir in Bognor Region to the Indravati Dam across Indravati river, you can visit some lesser known lakes of Odisha for their serene simplicity and calm surroundings. Let us know which lake you would like to visit for a relaxing getaway.

ଆଜି ହେଉଛି ପବିତ୍ର ବାହୁଡ଼ା ଯାତ୍ରା। ଜନ୍ମବେଦୀରେ ଶେଷ ହୋଇଛି ଶ୍ରୀଜୀଉଙ୍କ ନବଦିନାତ୍ମକ ଲୀଳାଖେଳା। ଜନ୍ମବେଦୀରେ ଲୀଳାଖେଳା ସାହି ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଅଭିମୁଖେ ବାହୁଡ଼ିବେ ଶ୍ରୀଜିଉ। ସେଥିପାଇଁ ନୀତିକାନ୍ତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଶେଷ ହୋଇଛି ସମସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତି। ଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତ୍ରା ଭଳି ବାହୁଡ଼ା ଯାତ୍ରାକୁ ସୁରୁଖୁରୁରେ ସମାପନ କରିବା ଲାଗି ପୋଲିସ୍ ଓ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରାଯାଇଛି। ଏପଟେ ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କୁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ବାହୁଡ଼ାଇ ଆଣିବାକୁ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିର ନାକଚଣା ଦ୍ୱାର ଆଗର ଅପେକ୍ଷାରତ ତିନି ରଥ। ରଥ ଓ ପଥ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ସେବାୟତମାନେ ରଥ ଟାଣିନେବାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଛନ୍ତି। ଗତ ବର୍ଷ ଭଳି କୋରୋନା ପାଇଁ ଏଥର ବି ଆଡ଼ପ ମଣ୍ଡପରେ ବିନା ଭକ୍ତରେ ଶେଷ ହୋଇଛି ଠାକୁରଙ୍କ ସନ୍ଧ୍ୟା ଦର୍ଶନ ନୀତି।